"Oeroeg" Geschreven door Hella S. Haasse.
Hélène Serafia ( Hella) Haasse geboren te Batavia, 2 februari 1918. Overleden te Amsterdam, 29 september 2011 was een Nederlandse schrijfster met als bekendste titel het boek Oeroeg. Dit is een novelle uit 1948. In 1981 kreeg zei de Constantijn Huygensprijs. In 1984 werd haar de P.C.Hooft-prijs toegekend en in 1995 de Annie Romeinprijs. Ook ontving zei in 2004 de Prijs de Nederlandse Letteren. Zij was een van de eerste Nederlandse schrijvers die hun werk in het buitenland actief onder de aandacht brachten en behoort tot de in het buitenland meest gelezen Nederlandse schrijvers.
Voor meer informatie over de algehele biografie van Hella S. Haasse klik op de volgende link:
Om een indruk te krijgen waar het boek over gaat volgt hier een goede samenvatting.
Klik op de link om de samenvatting te openen:
Voordat ik de keuze heb gemaakt om Oeroeg te gaan lezen heb ik verschillende recensies gelezen. Er waren er heel veel te vinden.
Ook in dagblad Trouw heeft een grote recensie gestaan met als titel " Oeroeg toont Indonesiërs hun ware ziel".
Na het lezen van bovenstaande recensies heb ik gekozen voor het boek Oeroeg omdat ik zelf graag wilde lezen hoe de vriendschap met zoveel cultuurverschillen zich zou ontwikkelen. Dit was in de periode Nederlands-Indië ten tijde van de Nederlandse overheersing een moeilijke kwestie.
Klik op de link om artikel te lezen:
http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1614722/2009/10/24/Oeroeg-toont-Indonesiers-hun-ware-ziel.dhtml
Korte beschrijving van het plot:
Oeroeg vertelt het verhaal van een Indonesische jongen, die opgroeit in het Nederlands-Indië van voor de tweede wereldoorlog, samen met een Nederlandse jongen, die zoon is van een administrateur. Ze brengen hun jeugd samen door, waarbij de Nederlandse vader het erg jammer vindt dat zijn zoon erg Indisch opgroeit. In de jeugd van de jongens was vooral Gerard Stokman, die werkte op het bedrijf van de vader van de ik-persoon, erg belangrijk voor ze, omdat hij veel met ze op stap ging. Als beide jongens op het voortgezet onderwijs zitten, elk op een andere school, beginnen de twee jongens zich steeds meer van elkaar te verwijderen. Als de Nederlandse ik-persoon later terugkeert in het Nederlands-Indië dat nog net geen Indonesië was, blijkt deze verwijdering te zijn verandert in een kloof en heeft haatgevoelens. Oeroeg heeft dan voor zijn eigen volk en tegen de Nederlanders gekozen, die hij nu haat. Hij spreekt alleen nog maar zijn eigen taal, namelijk het Soedanees. Hij heeft het Nederlands volledig laten vallen, hoewel hij dit in zijn jeugdjaren moest spreken. De vriendschap tussen de ik-persoon en Oeroeg is dan beëindigd.
Thema:
Het thema van het boek Oeroeg is de vriendschap tussen de hoofdpersoon en Oeroeg. Als kleine jongetjes zijn ze elkaars beste vrienden maar naarmate ze ouder worden veranderd dat. Ze zijn zich als ze ouder worden meer bewust van de verschillen tussen elkaar. Oeroeg wordt zich steeds meer bewust van de politieke situatie in het land, doordat de Nederlanders de baas zijn. Hij kijkt daardoor anders tegen de hoofdpersoon aan.
Centrale personages:
Bij de derde weblogopdracht is het de bedoeling dat ik focus op de centrale personages in het verhaal. Denk hierbij aan uiterlijke en psychologische kenmerken, onderlinge relaties en innerlijke en uiterlijke conflicten. Ook is het de bedoeling dat ik de gerichte tekst een passende titel geef.
Korte beschrijving van het plot:
Oeroeg vertelt het verhaal van een Indonesische jongen, die opgroeit in het Nederlands-Indië van voor de tweede wereldoorlog, samen met een Nederlandse jongen, die zoon is van een administrateur. Ze brengen hun jeugd samen door, waarbij de Nederlandse vader het erg jammer vindt dat zijn zoon erg Indisch opgroeit. In de jeugd van de jongens was vooral Gerard Stokman, die werkte op het bedrijf van de vader van de ik-persoon, erg belangrijk voor ze, omdat hij veel met ze op stap ging. Als beide jongens op het voortgezet onderwijs zitten, elk op een andere school, beginnen de twee jongens zich steeds meer van elkaar te verwijderen. Als de Nederlandse ik-persoon later terugkeert in het Nederlands-Indië dat nog net geen Indonesië was, blijkt deze verwijdering te zijn verandert in een kloof en heeft haatgevoelens. Oeroeg heeft dan voor zijn eigen volk en tegen de Nederlanders gekozen, die hij nu haat. Hij spreekt alleen nog maar zijn eigen taal, namelijk het Soedanees. Hij heeft het Nederlands volledig laten vallen, hoewel hij dit in zijn jeugdjaren moest spreken. De vriendschap tussen de ik-persoon en Oeroeg is dan beëindigd.
 |
| Mind Map van het boek Oeroeg |
Thema:
Het thema van het boek Oeroeg is de vriendschap tussen de hoofdpersoon en Oeroeg. Als kleine jongetjes zijn ze elkaars beste vrienden maar naarmate ze ouder worden veranderd dat. Ze zijn zich als ze ouder worden meer bewust van de verschillen tussen elkaar. Oeroeg wordt zich steeds meer bewust van de politieke situatie in het land, doordat de Nederlanders de baas zijn. Hij kijkt daardoor anders tegen de hoofdpersoon aan.
Centrale personages:
Bij de derde weblogopdracht is het de bedoeling dat ik focus op de centrale personages in het verhaal. Denk hierbij aan uiterlijke en psychologische kenmerken, onderlinge relaties en innerlijke en uiterlijke conflicten. Ook is het de bedoeling dat ik de gerichte tekst een passende titel geef.
Titel: Oeroeg; De vervreemding en de mogelijk, onmogelijke vriendschap.
De vriendschap tussen de verteller (de ik-figuur, zijn naam komen we in het boek niet te weten) en de Indonesische Oeroeg staat in het gehele boek centraal. We zien Oeroeg alleen door de ogen van de verteller. De ik-persoon leren we vooral kennen door wat hij over zichzelf vertelt. Oeroeg is degene die het meest verandert, nl van desa-jongen naar westers georiënteerde puber en vervolgens tot een politieke bewuste strijder voor zijn land. Je maakt als lezer deze veranderingen ook heel duidelijk van dichtbij mee. Dit komt doordat de ik-figuur Oeroeg van heel dichtbij meemaakt en de lezer kijkt als het ware door de ogen van deze ik-persoon. De ik-persoon ziet Oeroeg altijd als iemand die verder is dan hijzelf. Al als kleine jongen is hij gespierder, beter aangepast aan de omstandigheden, waar de ik-persoon onhandig is en minder goed bestand tegen het leven in het gekoloniseerde Indië. Oeroeg lijkt geen pubertijd problemen te kennen en ook eerder rijp te zijn. Hij is losser in de omgang met meisjes en meer een man van de wereld dan de ik-figuur. De schrijfster legt bij het uiterlijk van Oeroeg vooral de nadruk op zijn karakteristieke gezicht, met zijn typerende lach. Hoe intiem de vrienden ook zijn, zelfs in hun vroegste jeugd blijft Oeroeg een gesloten boek voor de verteller, onbenaderbaar, waar hij zelf niet wenst meer te zeggen. De ik-figuur is zeer gehecht aan gezelschap van Oeroeg en diens familie. Hij heeft zelf geen broers of zussen of speelkameraden, waardoor hij al vanaf zijn geboorte is aangewezen op het gezelschap van Oeroeg. Maar zelf wanneer er wel anderen in zijn leven komen, bv de Nederlandse jongens van zijn school, verkiest hij Oeroeg boven zijn Hollandse vrienden. Hij is naïf in het ontkennen van de verschillen tussen hen beiden, alsof hij het niet wil zien. Telkens wanneer zijn ouders hem wijzen op de verschillen in afkomst en stand wordt hij opstandig. De ik-figuur wil Oeroeg koste wat het kost niet loslaten. De ouders van de ik-persoon hebben eigenlijk nauwelijks aandacht voor hem, ze bemoeien zich amper met hem. Zijn vader is vooral bezorgd dat hij de juiste opleiding krijgt, passend bij een Hollandse jongen, en dat hij zich niet te veel laat beïnvloeden door de inheemse bevolking. De vader van de ik-figuur voelt zich boven de Indonesische bevolking verheven en wil niet dat zijn zoon teveel naar hen toetrekt. Hij gebied zijn zoon dan ook zo weinig mogelijk meer met hen in aanraking te komen en hij wil dat hij gewoon Nederlands spreekt, in plaats van een mengelmoes met Soedanees. (Citaat blz 34:" Maar werd door een soort schaamte weerhouden om zich in die taal uit te drukken tot ergernis van zijn vader". Zijn moeder is een stille vrouw, erg op zichzelf gericht. Je krijgt de indruk dat ze zich in tegenstelling tot de ik-persoon niet thuis voelt in dit voor haar vreemde land. Later vertrekt ze ook, samen met Dhr. Bollinger waar ze haar aandacht inmiddels volledig op heeft gericht. De vader van Oeroeg, Deppoh, is een man van gezag. Deppoh neemt de verantwoording, daar waar dat van hem gevraagd wordt, wat hij uiteindelijk zelfs met zijn leven moet bekopen. Hij laat het gezag van de Hollanders in stilte over zich heen komen, waardoor je het gevoel krijgt dat hij erboven staat. Sidris, de moeder van Oeroeg is een heel zorgzame vrouw. Ze probeert erin te voorzien dat haar zoon een goede opleiding krijgt. Hiermee verliest ze hem, hij ontgroeit haar. Lida is een Hollandse vrouw, die een nieuw leven probeert op te bouwen in Indië. Ze heeft een pension waar ze de ik-persoon en Oeroeg een tijd lang onderdak biedt. Uiteindelijk is ze zo aan Oeroeg gehecht geraakt dat ze hem als een zoon ziet en ze neemt hem onder haar hoede. Ze geeft alles op om Oeroeg een opleiding te kunnen bieden, en ook financieel blijft ze hem steunen. Wanneer de strijd tussen de Indonesische vaderlandstrijders en de Nederlandse overheersers echt losbreekt, kiest ze zelfs ervoor om onder de inheemse bevolking te gaan leven, ze kiest voor hun kant.
In het boek wordt de vriendschap beschreven en hoe twee vrienden op een bepaalde wijze uit elkaar groeien. De vriendschap gaat kapot doordat de politieke ambities van Oeroeg in de de weg staan.
In het boek worden ook de communicatieproblemen duidelijk. Hij komt er nooit achter wie Oeroeg nu eigenlijk echt was en wat hij dacht, maar hij heeft dat ook met zijn moeder, bv citaat op blz.7: "De tranen en omhelzingen van mijn moeder, die nooit bijzonder gul met genegenheidsblijken was geweest, brachten mij dusdanig uit mijn evenwicht, dat ik zelf wanhopig huilde toen de auto wegreed." Het communicatieprobleem speelt ook tussen de ik-persoon en zijn vader, dat blijkt als zijn vader bij zijn terugkeer opeens een nieuwe vrouw meeneemt, waarmee hij getrouwd is in Singapore. Zie citaat blz 34:" Met mijn vader had ik, zo mogelijk, nog minder contact dan tevoren. Meestal zag ik hem alleen aan tafel, gewoonlijk zonder een woord te spreken"
Het blijkt uit het boek dat discriminatie ook een rol speelt. De gedachte dat Nederlanders een superieur ras zijn in vergelijking tot de Javanen, met name door de vader en moeder van de ik-persoon. Alle Javanen worden als knecht beschouwd. De vader is tegen de omgang met Oeroeg, want wie met pek omgaat (de mensen uit de kampong) raakt ermee besmet. Zie ook citaat blz.25:" Het kwam nooit in mij op te twijfelen aan een volkomen gelijkheid in rechten, waar het Oeroeg en mijzelf betrof, bewust was van een verschil in ras en rang".
Mening beoordeling van het boek:
Ik vindt het verhaal een hele mooie sfeer hebben. Het speelt zich nl af in Indonesië ten tijde van de Nederlandse overheersing. Het geeft de cultuur- en machtskloof tussen de Nederlanders en de inheemse bevolking weer. Een boek vol tegenstellingen. Het is zo geschreven door auteur Hella Haasse dat je meeleeft met de mensen daar, je voelt als het ware wat van de stemming en de sfeer. Hella Haasse schrijft eenvoudig taalgebruik waardoor het makkelijk te volgen is en toch heel doeltreffend. Waar ik me niet in kan vinden is dat de twee boezemvrienden na jaren van elkaar gescheiden te zijn geweest elkaar gaan haten en tot vijanden geworden zijn. Maar als je kijkt naar de omstandigheden, hun cultuurverschillen en de strijd tussen hun landen, kiezen ze voor hun vaderland, het nationalisme en niet voor hun hechte vriendschap. Als je het zo bekijkt is het heel begrijpelijk dat Oeroeg en de ik-persoon geen vrienden meer kunnen zijn. Daarom heb ik ook gekozen voor de titel; " De vervreemding en de mogelijk , onmogelijke vriendschap". Het is verder een heel realistisch verhaal en ik denk dat deze situaties zich ook in werkelijkheid hebben voorgedaan. Je kunt als lezer een echt beeld vormen bij dit boek!!! Het is eigenlijk heel erg dat een vriendschap niet mogelijk is door cultuurverschillen. Een probleem dat zich in deze tijd nog steeds voordoet.
Dex Lorist
Trailer van de film "Oeroeg"
Een persoon die je met het personage uit het boek kan vergelijken is Wieteke van Dort. Louisa Johanna Theodara (Wieteke) van Dort is nl geboren op 16 mei 1943 te Soerabaja. Zei is een Nederlandse actrice, cabaretière en zangeres en is bekend geworden door vele kinderprogramma's en het Nederlands-Indische personage Tante Lien. Wieteke werd geboren in Soerabaja in het toen door Japan bezette Nederlands-Indië. Toen ze zich op veertienjarige leeftijd in Nederland bevond, werd door Soekarno het buitenlands bezit genationaliseerd en bleven de Van Dorts noodgedwongen in Nederland. Ze hebben daar toen alles achtergelaten. In haar tv programma's heeft Wieteke het vaak over haar jeugd. Ze verteld dan ook dat de cultuurkloof de vriendschap met leeftijdgenoten heeft bemoeilijkt. Er was een groot verschil met de Nederlandse kinderen op school en de kinderen die opgegroeid waren op de kampong. In dit verhaal zie ik een grote gelijkenis met het boek Oeroeg.
 |
| Wieteke van Dort, Als Tante Lien 2009 |
